ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως την Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου 2025 συνεχίζοντας την παράδοση του μακαριστού Διονυσίου, κατά την τέλεση της Ακολουθίας του Νιπτήρος, «ένιψε» τους « πόδας» των κληρικών που τον πλαισίωναν σε μια συμβολική πράξη υπόμνησης ότι «ο πρώτος θέλων είναι, έστω έσχατος».
Ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μπέτας με καταπληκτική ενάργεια και ζωγραφική παραστατικότητα, μέσα από το κήρυγμά του, ξαναζωντάνεψε την σκηνή της νίψης των ποδών των μαθητών από τον Κύριο: «Ένας Θεός σκυμμένος στα πόδια των δούλων Του. Πλένει τα πόδια του προδότη μαθητή. Ο Θεός είναι πάντοτε στραμμένος στον άνθρωπο. Το χέρι του Θεού είναι πάντοτε απλωμένο στον άνθρωπο. Ο αναστημένος Χριστός κρατά από το χέρι τον Αδάμ και από το άλλο την Εύα. Το Χέρι Του απλώνεται το βράδυ του Μυστικού Δείπνου προσφέροντας το Σώμα και το Αίμα Του. Απόψε, τα χέρια Του υπηρετούν τα λυγισμένα γόνατά Του. Ο Ιησούς ζωσμένος το λέντιο πέφτει στα πόδια των μαθητών Του. Το γεγονός της νίψης είναι θαυμαστό. Ταπεινοφροσύνη, αγάπη, διακονία, αλληλοσεβασμός, είναι κάποια από τα μηνύματα της θαυμαστής ενέργειας του Κυρίου.
«Ο Υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι». Η μίμηση του Κυρίου προσδιορίζει την ταυτότητά μας και εκδίδει το εισιτήριο για την παραμονή μας μαζί Του».
Στην Ακολουθία συμμετείχαν ο Υφυπουργός Εσωτερικών κ. Κώστας Γκιουλέκας, ο Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Σταύρος Καλαφάτης, η Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας κ.Αθηνά Αηδονά, ο Δήμαρχος του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης και Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Ελλάδας κ. Λάζαρος Κυρίζογλου, ο Δήμαρχος Νεάπολης – Συκεών κ. Σίμος Δανιηλίδης, ο Δήμαρχος Ευόσμου – Κορδελιού κ. Ελευθέριος Αλεξανδρίδης, ο Βουλευτής κ.Δημήτρης Κούβελας, ο Διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης κ.Χρήστος Ρουμπίδης.
Ας σημειωθεί ότι από νωρίς το απόγευμα ο Καθεδρικός Ιερός Ναός του Τιμίου Προδρόμου κατακλύστηκε από πιστούς οι οποίοι έσπευσαν να ζήσουν την αναβίωση της σκηνής του ιερού Νιπτήρος.
Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Μητρόπολης
Η ομιλία του π.Γεωργίου Μπέτα:
ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ 16.04.2025: ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΝΙΠΤΗΡΟΣ
«Γινώσκετε τι πεποίηκα υμίν;». «Γνωρίζετε τι νόημα έχει αυτό το οποίο έκανα σε σας; Θα σας το εξηγήσω. Εσείς με ονομάζετε ο Διδάσκαλος και ο Κύριος, και καλά λέτε. Διότι πράγματι είμαι. Εάν, λοιπόν, εγώ, ο Κύριος και Διδάσκαλος, έπλυνα τα πόδια σας, οφείλετε κι εσείς με ταπεινοφροσύνη και αγάπη να πλένετε ο ένας τα πόδια του άλλου. Διότι εγώ σας έδωσα ένα τέλειο παράδειγμα, να πράττετε κι εσείς όπως κι εγώ έπραξα σε σας».
Απόψε, Σεβασμιώτατε και αγαπητοί αδελφοί, ο Χριστός δεν χρησιμοποιεί παραβολές. Δεν διδάσκει μόνο με λόγια. Δείχνει και δίνει με μια ασυμβίβαστη, με μια επαναστατική πράξη το μήνυμα της ταπεινοφροσύνης, της αγάπης και της διακονίας που πρέπει να χαρακτηρίζουν τους γνήσιους μαθητές Του.
Ένας Θεός σκυμμένος στα πόδια του πλάσματος. Τα Χέρια Του πλένουν τα πόδια ενός προδότη. Σκουπίζουν τα πόδια ενός αρνητή. Τα Χέρια Του αγγίζουν τα πόδια αυτών που σε λίγες ώρες τρομαγμένοι θα σκορπίσουν από κοντά Του γεμάτοι ολιγοψυχία.
Απόψε, ο Διδάσκαλος με μια πρωτόγνωρη ενέργεια κάνει το σπουδαιότερο μάθημα προς τους μαθητές Του. Ο Κύριος και Δημιουργός τούς ξαφνιάζει με μια συγκλονιστική κίνησή Του.
Οι κινήσεις του Θεού προς τον άνθρωπο, αδελφοί μου, από την αρχή ακόμη της ιστορίας του ανθρώπινου γένους, είναι εντυπωσιακές και πάντοτε γεμάτες στοργή και αγάπη προς το πλάσμα Του. Ο Θεός είναι πάντοτε στραμμένος προς τον άνθρωπο, την κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν κορωνίδα της Δημιουργίας Του, όπως τόσο παραστατικά έχει αποδοθεί στην περίφημη τοιχογραφία του Μιχαήλ Άγγελου, όπου απεικονίζονται ο Θεός και ο Αδάμ να κοιτάζονται στα μάτια με απλωμένα τα χέρια τους, ο Θεός για να αγγίζει το πλάσμα Του και ο άνθρωπος για να φτάσει τον Θεό του.
Το Χέρι του Θεού είναι πάντοτε απλωμένο προς τον άνθρωπο. Μέσα στον Παράδεισο προς τους Πρωτόπλαστους, αλλά και κάτω στον Άδη όταν ο Αναστημένος Θεάνθρωπος κρατά από το χέρι τον Αδάμ και την Εύα βοηθώντας τους να σηκωθούν, όπως απεικονίζουν οι αγιογραφίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Είναι απλωμένο για να συγκρατήσει τον Πέτρο πάνω στα φουρτουνιασμένα κύματα, αλλά και σε όλα τα θαύματά Του κάθε φορά που χάριζε την ίαση και τη θεραπεία.
Απλώνεται το βράδυ του Μυστικού Δείπνου προσφέροντας το Σώμα και το Αίμα Του στους Δώδεκα και από εκείνη τη μυστηριακή βραδιά μέσα από τα χέρια των λειτουργών Του στη Θεία Κοινωνία των πιστών.
Είναι τα Χέρια του Κυρίου απλωμένα πάνω στον Σταυρό αγκαλιάζοντας με τη θυσία Του όλο το ανθρώπινο γένος και παραμένουν τρυπημένα, αλλά αναστημένα ευλογώντας και διοχετεύοντας την Ειρήνη Του και τη Δύναμή Του.
Απόψε, όμως, τα Χέρια Του υπηρετούν τα λυγισμένα γόνατά Του. Απόψε κατεβαίνουν στα πόδια των αγαπημένων Του. «Αγαπήσας τους ιδίους τους εν τω κόσμω, εις τέλος ηγάπησεν αυτούς», γράφει ο επιστήθιος Μαθητής Ιωάννης. Ο Ιησούς ζωσμένος με το λέντιο ρίχνει νερό από τον νιπτήρα στα πόδια των αγαπημένων μαθητών.
«Υμείς φίλοι Μου εστέ». Η Αγάπη Του είναι απόλυτη, ολοκληρωτική, η ενέργειά Του καθηλωτική, αφήνει άφωνους τους Μαθητές. Μόνον ο Πέτρος αντιδρά: «Κύριε, εσύ θα μου πλύνεις τα πόδια;»… «Δεν θα μου πλύνεις τα πόδια ποτέ». «Αν δεν σε πλύνω, δεν θα έχεις θέση μαζί μου».
Το πλύσιμο των ποδιών στους Εβραίους δεν ήταν μία παράσταση ταπεινοφροσύνης, αλλά μία απολύτως συνηθισμένη πράξη φιλοξενίας. Μετά από ένα μεγάλο δρόμο, ο φιλοξενούμενος, που φορούσε σανδάλια, είχε τα πόδια του σκονισμένα. Το να δώσεις νερό για το πλύσιμο των ποδιών ήταν το ίδιο με το πλύσιμο των χεριών σήμερα. Το να πλύνεις, όμως, ο ίδιος τα πόδια του φιλοξενούμενου ήταν δείγμα εκτίμησης και σεβασμού. Ο Χριστός δεν πλένει τα πόδια των μαθητών μόνον ως δείγμα σεβασμού. «Με αυτόν τον τρόπο θέλει να τους δείξει ότι ο πιο μεγάλος πρέπει να υπηρετεί τον πιο μικρό, χωρίς να χωράει ντροπή σε αυτό». Ο Ιησούς θέλει να διδάξει ότι η Αγάπη και η Ταπεινοφροσύνη δεν γνωρίζουν εγωισμό.
Ο Πέτρος δεν ήθελε να του πλύνει τα πόδια ο Χριστός, κατάλαβε όμως ότι ο Ιησούς δεν ήθελε να είναι απλώς ένα παράδειγμα για το πώς πρέπει ο ένας να πλένει τα πόδια του άλλου. Θέλει να είναι ένα απόλυτο υπόδειγμα πως όποιος επιθυμεί να είναι μαζί με τον αιώνιο Βασιλέα πρέπει πρώτα να περνάει ακόμη και από την πιο ταπεινωτική υπηρεσία χάριν των συνανθρώπων του.
Εσείς με ονομάζετε «ο Διδάσκαλος και ο Κύριος. Καλώς λέγετε, ειμί γαρ». Δεν διστάζω, όμως, να σας υπηρετήσω. Δεν ντρέπομαι να γονατίσω μπροστά σας. Δεν μου είναι βαρύ να δείξω αγάπη και να δώσω φροντίδα. Κι εσείς πρέπει να το δεχτείτε. Γιατί μόνον έτσι θα καταλάβετε. Μόνον έτσι θα μπορείτε να είστε μαζί Μου.
Μέσα στα Ευαγγέλια συναντούμε πολλά συγκλονιστικά γεγονότα. Το αποψινό, όμως, είναι μοναδικό. Και γιατί συμβαίνει λίγο πριν από το Πάθος του Κυρίου; Τρία χρόνια μαζί με τον Χριστό οι Απόστολοι είχαν δει ανεπανάληπτες καταστάσεις και είχαν ζήσει πρωτόγνωρες εμπειρίες. Η σημασία, όμως, της τωρινής ενέργειας του Κυρίου θα χαραχτεί ανεξίτηλα στις καρδιές τους και η βαρύτητα του νοήματός της θα γίνει η βάση της πίστης και της αποστολής τόσο της δικής τους, όσο και του καθενός από εμάς.
Πολλαπλό το μήνυμα του Ιερού Νιπτήρα: ταπεινοφροσύνη, αγάπη, διακονία, αλληλοσεβασμός, φιλανθρωπία.
Δύο πτυχές του, ειδικότερα, ας προσπαθήσουμε να ξεδιπλώσουμε λίγο περισσότερο.
Πρώτον: «ἐγείρεται ἐκ τοῦ δείπνου καὶ τίθησι τὰ ἱμάτια, καὶ λαβὼν λέντιον διέζωσεν ἑαυτόν. Εἶτα βάλλει ὕδωρ εἰς τὸν νιπτῆρα, καὶ ἤρξατο νίπτειν τοὺς πόδας τῶν μαθητῶν καὶ ἐκμάσσειν τῷ λεντίῳ ᾧ ἦν διεζωσμένος». «Το θείον και άπειρον Μεγαλείον σηκώνεται από το τραπέζι για να αναλάβει έργον δούλου».
Ο Κύριος και Διδάσκαλος. Και είναι πράγματι. Η ιδιότητα και η εξουσία Του δεν κινδυνεύουν να αμφισβητηθούν. Η θέση Του δεν απειλείται. «Οὐκ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ κυρίου αὐτοῦ, οὐδὲ ἀπόστολος μείζων τοῦ πέμψαντος αὐτόν». Ο Ιησούς δεν φοβάται μήπως κάποιος άλλος τον ξεπεράσει, ούτε μήπως τον μυκτηρίσουν και τον υποτιμήσουν. «Ο υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, αλλά διακονῆσαι». Και αυτή είναι η προτροπή Του προς όλους μας.
Όποιος βρίσκεται σε θέση υψηλότερη από τους συνανθρώπους του οφείλει να διακονεί, όχι να διακονείται. Η εξουσία τού παρέχεται για να γίνεται σωστή χρήση της και όχι κατάχρησή της. Οι τίτλοι και τα αξιώματα δεν πρέπει να λειτουργούν ως καταφύγιο της έπαρσης, της αναγνώρισης και του προσωπικού συμφέροντος. Η θέση ευθύνης δεν είναι θρόνος για όποιον την κατέχει, αλλά ο σταυρός και το λέντιόν του για την υπηρεσία των συνανθρώπων του. Γίνεται ο βωμός της αποστολής του στη διακονία του πλησίον.
Είτε διοικητής και προϊστάμενος, είτε αφεντικό και εργοδότης, είτε σύζυγος και πατέρας ή σύζυγος και μητέρα, δάσκαλος ή διευθυντής, επιστάτης ή αρχιεργάτης, όλοι μας, από όποιο μετερίζι και αν υπηρετούμε, δεν παίρνουμε αξία από την «καρέκλα» μας, εμείς την κάνουμε να αξίζει με τη συμπεριφορά μας. Η καταδεκτικότητα, το δόσιμο και η προσφορά μας είναι το πραγματικό κέρδος μας και η αναμφισβήτητη δόξα μας. Η απλότητα και η ανθρωπιά αποτελούν τιμή, είναι τα αληθινά κοσμήματά μας. Η μίμηση του Κυρίου και Διδασκάλου μας προσδιορίζει την ταυτότητά μας, «εκδίδει» την «άδεια παραμονής» κοντά Του.
«Η κοινωνία μας για να ορθοποδήσει, θέλει λέντιο. Όχι σκήπτρο. Θέλει διακόνους, όχι νομιζόμενα αφεντικά», γράφει ένας σύγχρονος πνευματικός πατέρας (π. Δανιήλ Αεράκης).
Ο Χριστός απόψε προσφέρει μια πράξη διδακτική και εκπαιδευτική και συνάμα μια πράξη αγάπης και θυσίας.
Δεύτερον: «Εἰ οὖν ἐγὼ ἔνιψα ὑμῶν τοὺς πόδας, ὁ Κύριος καὶ ὁ Διδάσκαλος, καὶ ὑμεῖς ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν τοὺς πόδας».
«Ελάτε να δούμε ποιος σκύβει στα πόδια μας, ποιος μας διακονεί!». Ένας Θεός, ο Θεός μας! Εκείνος που στα δικά Του Πόδια προσέπεφταν οι λεπροί και οι δαιμονισμένοι. Που τα δικά Του Πόδια γνώρισαν μόνο το μύρο μιας αμαρτωλής γυναίκας πριν γνωρίσουν την οδύνη των καρφιών. Που ποτίστηκαν από τα δάκρυα απελπισμένου πατέρα και ανορθωμένου παράλυτου. Αυτά τα Πόδια λυγίζουν μπροστά μας. Τότε, το βράδυ του Μυστικού Δείπνου, λύγισαν μπροστά στους Μαθητές. Και από τότε λυγίζουν μπροστά στον καθένα μας, νιώθουμε να μας υπηρετούν και να μας ευεργετούν σε κάθε αναζήτησή μας, σε κάθε πόνο και ανάγκη μας.
Οφείλουμε, λοιπόν, και εμείς, μιμούμενοι το υπόδειγμά Του, όπως μας το ζητάει ο ίδιος, «ἀλλήλων νίπτειν τοὺς πόδας». Οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τον πλησίον μας σαν τον Ιερό Νιπτήρα που θα μας ενώνει με τον Κύριο και θα μας κρατά κοντά Του.
Ας σταματήσουμε να είμαστε κλεισμένοι στον εαυτό μας, ας πάψουμε να περιφρουρούμε τα εγώ μας, τις εξουσίες μας, μικρότερες ή μεγαλύτερες. Η αγάπη του Θεού τα καταργεί όλα αυτά, ακυρώνει την αδιαφορία και τη σκληρότητα. Μας ντύνει με καλοσύνη και ευσπλαχνία για τον πλησίον μας, «μας ντύνει με τον ίδιο τον Χριστό». Ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής και ο Όσιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ επιμένουν: «Οι σχέσεις με τον πλησίον προηγούνται και είναι αυτές που μας ανάγουν και μας μυσταγωγούν στη σχέση μας με τον Θεό…». «Όλοι οι άγιοι, σύγχρονοι και παλαιοί, πρώτα αγκαλιάζουν τον άνθρωπο και τον διακονούν, ώστε να δει την αγάπη του Θεού στο δικό τους πρόσωπο, και ύστερα του μιλούν για τον Θεό».
Εμείς μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό; «Αν ο Ιησούς, ο Κύριός μας, μπορεί να πλύνει τα πόδια εκείνων που σε λίγο φοβισμένοι θα απομακρύνονταν από κοντά Του, που θα Τον απαρνούνταν, ακόμη και εκείνου που θα Τον πρόδιδε, τότε σίγουρα εμείς μπορούμε να πλύνουμε ο ένας τα πόδια του άλλου».
Και πώς θα πλύνουμε τα πόδια των πλησίον μας; Η απάντηση του Χριστού είναι αυστηρή και μας δίνεται με τρόπο απόλυτο και κατηγορηματικό: Μας στέλνει το μήνυμα ότι «ούτε οι διακονούντες ούτε οι διακονούμενοι έχουμε δικαίωμα να αρνηθούμε τη διακονία. Με παραστατικό τρόπο διδάσκει στους Μαθητές Του, και μέσω αυτών και στους ανθρώπους όλων των εποχών, την αξία της «βασίλισσας» των αρετών, της έμπρακτης ταπεινοφροσύνης, που εμπεριέχει την έμπρακτη αγάπη, την έμπρακτη διακονία και αλληλεγγύη. Χωρίς αυτή τη μορφή της αγάπης και της ταπεινοφροσύνης δεν έχουμε θέση κοντά στον Κύριο».
Γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Και θαύματα εάν κάνεις και νεκρούς εάν αναστήσεις και ο,τιδήποτε άλλο αν κατορθώσεις, δεν θα σε θαυμάσουν τόσο οι άνθρωποι, όπως θα σε θαυμάσουν, αν σε δουν πράο, ήρεμο και γλυκύ στους τρόπους. Διότι για τα θαύματα θα σε φθονήσουν, ενώ για την αγάπη που θα τους δείξεις, θα τους ελκύσεις κοντά σου και θα τους κάνεις να σε αγαπήσουν. Διότι τίποτε άλλο δεν μπορεί να ελκύσει κάποιον κοντά μας, όπως η αγάπη που του δείχνουμε».
Αγάπη δείχνουμε όταν υψώνουμε τα χέρια μας σε προσευχή ικετεύοντας για τους αδελφούς μας. Αγάπη δείχνουμε όταν τα απλώνουμε για να προσφέρουμε ελεημοσύνη και υποστήριξη. Όταν τα δάχτυλά μας σκουπίζουν τα δάκρυα των πονεμένων και τον ιδρώτα από το μέτωπο των ασθενών ή απελπισμένων. Αγάπη δείχνουμε όταν ανασηκώνουμε τον πεσμένο, ταϊζουμε τον πεινασμένο, χαϊδεύουμε τον μοναχικό, καταδεχόμαστε τον περιφρονημένο,, κατανοούμε τον διαφορετικό και επαναστατημένο.
Πόση ανακούφιση νιώθουν οι κουρασμένοι όταν μοιραζόμαστε το φορτίο της δουλειάς, όταν παραβλέπουμε τυχόν λάθη και αβλεψίες. Όταν προσφέρουμε την παρουσία μας για λίγη συντροφιά στους ηλικιωμένους μας, όταν χαρίζουμε απλώς ένα χαμόγελό μας που δεν κοστίζει τίποτε, αλλά αξίζει πολλά.
«Είναι τιμή από τον Θεό να υπηρετούμε τον αδύνατο, τον μικρό, τον πονεμένο, εκείνον γενικά που έχει ανάγκη από εμάς. Είναι τιμή να σβήνουμε τη φωτιά που ανάβει η φιλονικία για τα πρωτεία και τους τίτλους . Είναι τιμή μας να εφαρμόζουμε την εντολή του Κυρίου: «καθώς ἐγώ ἐποίησα ὑμῖν καί ὑμεῖς ποιῆτε». Τιμή δική μας να μιμούμαστε τον Θεό της αγάπης».
Απόψε, ο Κύριος με μια πρωτόγνωρη ενέργεια στήνει μπροστά μας ένα πνευματικό σκηνικό όπου όλοι μας, και οι διακονούντες και οι διακονούμενοι, είμαστε αναπολόγητοι. Το παράδειγμα του Χριστού δεν αφήνει περιθώρια για δικαιολογίες και ελαφρυντικά, δεν προβλέπονται αμηχανίες, ενοχές και ντροπές. Μας το ξεκαθαρίζει: «Η αληθινή δύναμη δεν βρίσκεται σε αυτό για το οποίο μάχεσαι, αλλά για αυτό για το οποίο γονατίζεις. Βρίσκεται σε αυτό που ενώνει τις καρδιές και δεν τις απομακρύνει. Βρίσκεται στην ταπεινοφροσύνη, γιατί το να αγαπάς και να είσαι ταπεινός είναι το ίδιο πράγμα».
«Όπως τό χιόνι πέφτει αθόρυβα, λέει ο Όσιος Αμφιλόχιος Πάτμου, και τα σκεπάζει και τα παγώνει όλα, αλλά ομορφαίνει το τοπίο και το αλλάζει, έτσι και η Αγάπη έρχεται αθόρυβα και τα σκεπάζει όλα. Παγώνει τα πάθη και τις διαφορές μας, ομορφαίνει τη ζωή μας και τα αλλάζει όλα μέσα μας και γύρω μας».
Από μια Ιεραποστολή της Αφρικής μάς έρχεται το εξής όμορφο κείμενο ,μάθημα ζωής: «Μην πιστέψετε ότι η αγάπη είναι αδυναμία ή ότι η καλοσύνη είναι αφέλεια.
Ο κόσμος θα προσπαθήσει να σας κάνει να ξεχάσετε πως είστε φτιαγμένοι για κάτι μεγάλο, για κάτι ιερό. Μα να θυμάστε: η αληθινή δύναμη δεν είναι στο να πατάς πάνω στους άλλους, αλλά στο να σηκώνεις τους πεσμένους.
Η αληθινή ευτυχία δεν είναι σε όσα αποκτάς, αλλά σε όσα προσφέρεις. Η αληθινή ζωή δεν είναι να ακολουθείς το ρεύμα, αλλά να τολμάς να γίνεις φως μέσα στο σκοτάδι.
Μη φοβηθείτε να αγαπήσετε, να ονειρευτείτε, να αγωνιστείτε για το καλό. Και όταν κουραστείτε, όταν νιώσετε μόνοι, θυμηθείτε: Εκείνος που αγάπησε μέχρι Σταυρού δεν θα σας αφήσει ποτέ.
Γι’ αυτό μην αφήσετε ποτέ κανέναν να σας πει ότι η ζωή μαζί με τον Θεό δεν έχει νόημα».
Αδελφοί μου, απόψε ο ζωσμένος με το λέντιο Χριστός αποκαλύπτει το πραγματικό νόημα, φανερώνει τον αληθινό σκοπό της ζωής μας: Ότι γονατίζοντας στη διακονία του πλησίον μας κερδίζουμε για πάντα την Αγκαλιά του Θεού Πατέρα μας. Αμήν!
